Xongt 1934 lob 10 hlit, Zhongb Yangb draos lab zenf deuf Gox Minx Dangd dob draos buad duat ral 5, kheb houd dous ged draos nded 25000 jait. Lob 11 hlit, draos lab duax zos Fux Nangx  Guang Xib tab Guef Zheub ndos ndris,ngangs drout Hmongb, Jot, Dongf, Langs tab Buf Yib dex deb qeut haid nens zheus nyaob ndout. Nyaob ndeuf dex nat, deuf muax ndout rangx lol ndrual haik zos Hmongb tab draox lab.

1934年10月，中央红军突破国民党军队的第五次围剿，开始二万五千里长征。11月，红军到达湘桂黔边界，进人苗、瑶、侗、壮、布依等少数民族聚居的地区。在这些地区，发生了许多关于苗族与红军长征的故事。

Maox Zhud Xix Zhit Shout Nzhel

毛主席不收鱼

Maox Zex Dongb zhud xix ib shif nenx nyaf naox nzhel,dangb guas muax ib ral zhit naox. Xongt 1934 lob 12 hlit sab, draos lab pub 1 dous ged draos nded zix Guangd Xib Xib Yenx( nil nat hot Zib Yenx) ngangs drout Fux Nangx Chenx Buf xenf, ib cat shot drout ndeuf raol Vangx Chuax. Raol Vangx Chuax yaos ib lob naf raol Hmongb, ghuak zhit dleb muax ib lob bangl drongb, ndeuf ndos bangl drongb muax Hmongb ib lob zhed dlait jes. Maox Zex Dongb jeuf shot drout ndeuf nat. Dob rod jed sangd jat zhud xix dout naox rongt ib nzhik, bof dex hluak hod raol muab nzhel, lal sangd mol muab aob dos lol，dangb guas drous Maox Zex Dongb muab dangd jat leuf.Touk nat muax ib dos yeuf loul fux zid dleub bous jaox dreud ib pub Hmongb gud dout ib treud hlout nzhel duax bob drout draos lab,xangb del muab dout aob dos nzhel jed lol ndeuf Maox Zex Dongb sob ndas. Maox Zex Dongb haik guas dob rod jed muab nzhel zaik lol,dol naf yeuf zhenf sangd hot guas duaf cix nbuax del fed rongt, sangd zhit zos, dob rod jed zhas muab nzhel zhaot draod hod treud hlout leuf. Maox Zex Dongb uat plot luas ncit dak: Duaf cix gud dix Hmongb,beb dob draos lab tlout lob deb qeut nat, dout mex shid ros bangb ceub, god uat zhous ndout ndout!Mex lob shab hmaod chuat draos lab, god shab lenl zaik lak.

毛泽东主席一生爱吃鱼,却有一次没吃。1934年12月初，红一方面军长征从广西西延（今资源县）进入湖南城步县境，一部驻扎在茶园寨。茶园寨是苗族聚居的大寨子，附近有一口山塘，山塘边有座苗族建筑特色的吊脚楼。毛泽东就住在这里。警卫员们想给主席改善一下伙食，见寨子里青年人在捕鱼，也想弄两条来,但被毛泽东阻拦了。这时一位白发银须的老阿公带领着一大群苗族同胞抬着口铁水缸鱼来慰问红军，顺手从缸里捉了两条鲤鱼呈递到毛泽东面前。毛泽东示意警卫员接过鲤鱼,老阿公正欲发动苗胞们热烈欢庆时，不料，警卫战士却把刚才的活鲤鱼放回铁缸里。毛泽东满面笑容地说：苗族同胞们,我们工农红军长征经过此地，得到你们的支持和帮助，我表示衷心感谢！你们真诚慰劳红军，我也心领了。

Dail Khoud Nbuat Deuf Nyax Zas

猪食盆里出银元

Hmongb fenf ndout nyaob drout daox drongb houd bel, uat nenx zaof nyif, touk draos lab mol zos Hmongb deb qeut, shaib bof ndout zheus box Hmongb deuf zhit dout khaod drongx, wef nil buab zhit muax chaot hnangd; ndout yif duab nens beb bloub dol zid nenx yeus zhos muax duab lob dril.

Draos lab shid ros bangb ceub dex Hmongb, haik guas muab dex cuat yangf gus shout ndeuf dif zhud lol faib drout dex Hmongb, zhenf haik guas draos lab shid drous Hmongb dex khoud naox lal shik luf yangf, yuad dout tef nghet shab, zhit dek gik rel drous nil mex lob nenx. Guef Zheub Taix Gongf xenf(nil nat hot Taix Jangb)Gex Dongb xangb yeuf Hmongb Zhangb Laok Qaox drous Gox Minx Dangd hob nblil, touk draos lab zhit dout duax zos zeuf zhid mol bel drongb leuf, hod zhed laif zhes aob dol nbuat zhit guangd. Draos lab njaif mol leuf, yeuf Zhangb draod lol zhed, nuaf bof dol langl nbuat zhit bof leuf, zhos chuad dol nyuas nbuat nyaob hod nguax. Daol dol nyuas nbuat naox khoud dangl, yeuf Zhangb bof hod dlangb nbuat muax 40 ndout dlaif nyax. Khaod das yaos draos lab muab dol nbuat draos duat leuf, muab nghet nghaix zhes nghel lol leuf. Rangx lol ndrual “dail khoud nbuat deuf nyax zas”, sex kuangd zos nax hnob nil nat.

苗族主要居住在高山之上，生活贫困，红军进人苗族地区时，看到许多妇女无法走出家门，因为她们没有衣服穿；很多人家三四个成年男子才有一条裤子。红军对苗族人民进行大力救助，命令将从其他地区地主那里没收来的财物分给苗族群众，并要求红军使用了苗族群众的食物或其他物品后，须付给较高的报酬，绝不让他们的生产生活受到影响。贵州台拱县（今台江）革东乡苗族老人张老乔在国民党宜传的欺骗下，于红军到来之前慌忙逃进山里，家里仅有的两头猪也扔下不管了。红军离开后，张大爷回到家里，发现大猪不见了，只剩下小猪在圈里。当小绪吃完食料后，张大爷在猪槽里看到了40多块银元。原来是红军杀了肥猪，并将肉钱留下了。这个“猪食盆里出银元”的故事，至今仍在当地流传。

Hmongb Shout Zaik “Mak Draos Lab”

苗胞收留“马红军”

Draos lab dous ged draos nded drous yenb njuab leud buad dud ndouk,zhod draos zhit dot. Muax ndout zheus dob draos lab duas leuf tab drous shangb. Xongt 1934 lob 12 hlit, touk draos lab zenf deuf 4 daof buad taid ngangs drout Guef Zheub send Huangx Pinx xenf Hmongb dex daox drongb, Guangd Xib dob draos Mak Congx Dex nyaob pub dob draos ndros dob shangb tab Gox Minx Dangd dob draos shik ndouk,Mak Congx Dex caik jes drous shangb hnyangd. Daof ghangb, Mak Congx Dex ndros 10 dol dob draos drous shangb wef leud pub naf draos lab,tlout drongb guf dlex, naox zouk ab dleut, let drous gud dix Hmongb jeuf nghel lol, muab chuax Hmongb bangb nil kot rongt khaod shangb. Rongt dangl,Mak Congx Dex lob shab sex sangd ntrad draos lab. Dangb guas nos mol nos lol, touk nat draos lab dob deuf Guef Zheub, njet ghouf deb leuf. Wef uat zhous dex nenb jeuf nil, Mak Congx Dex jeuf zhes nghel lol nyaob drout raol Hmongb, uat nenx nyaob Huangx Piaob xangb raol Tunx Shangf,zhit lex jeuf uat dout lob nenx nyongs Hmongb, zeux haik lol Hmongb nblas dlaos. Zhangt dout Zhongb Gox chab, Mak Congx Dex ndros ib dos ncaik Hmongb uat zix uat ngeuf, uat leuf Hmongb ib dos voud, aob dos uat nenx rongt shab laos. Nil rangx lol ndrual,drous geut uat dluab sob hot uat 《Mak Draos Lab》, rangx dluab muas 《Dis Zangd Lox Gais》 nghait beb,muax ndot lol ndrual nat.

红军长征受到敌人的围追堵截，战事不断。有不少红军战士牺牲或受伤。1934年12月，当红军突破四道防线进入贵州省黄平县苗岭山区时，广西籍战士马崇德所在的军团与当地土匪和国民党反动派发生激战，马崇德腿部受重伤。之后，马崇德与10名受伤战友为了追赶大部队，跋山涉水，吃尽苦头，后被苗族同胞救下，并用苗医苗药为他治好伤病。伤好之后,马崇德一心想寻找红军部队。但经多方打听，此时的红军队伍已经走出贵州，胜利北上了。为了感谢救过他的人，马崇德留在了苗寨，在黄飘乡屯上村生活，并很快就适应了苗寨里的生活，练就了一口流利的苗家话。解放后，马崇德与当地一名苗族姑娘喜结良缘，成了苗家女婿，两人过着幸福的生活。他的故事，被拍成电影《马红军》，电视剧《伟大的转折》第三节，有这个故事的情节。
    Hout Draos Jeuf Naf Tab Nyuas

指挥员救母婴

Draos lab pub 3 dif 5 sib ib cat nyaob Xif Yongk ndol dlex nchab ndouk shub draos Sif Chuangb buad taid dangl, leud Tinb Tangx nzent daox drongb ngangs lol Web Xenf xenf. Dob draos lab lol zos Jeuf Chenx Tinb Pongx raol Shangf Hox ib ndangd daox, ndox dlob rox rol. Jaod dob draos nyaob touk dous ged, hnaod muax ib dos box lob shuab tab mid nyuas lob shuab ghuax zhit dleb duax, duaf cix dob ndrel nghel lol. Muax jid dol dob draos uat ndex mol shaib, bof nyaob ndeuf ndangd daox hod ib lob zhed nghenb,muax ib dol box Hmongb khaid nyik yos dangl nyuas. Nil shout jed lob chaot nyal drous fuk ndob dangl,ib jed naot chent nyaot ngouf uat ib beus,chuad ib nzhik yuad duas. Dol nyuas lal naot uat plot nzhuab sab. Ib dos hout draos zaik dout dob draos khat mongt dangl, ndeul ndas mol shaib shaib, zhenf guas nenb hout guat dlik troub dlex, hot nenb sat hod bangb dol naf dol nyuas. Hout draos zhenf muab nil lob chaot bangx hlet nghel lol, vod drout shout dol naf tab nil dol nyuas, haik guas zhes zouk jid hnob khoud naox drout dol naf, let ndeul ndas leud ged mol drout Zhangk Guangb Sib tab Zhax Xib leuf. Dol bob Hmongb yos nyuas drous jeuf jend nat jeuf yaos Wex Xenf Tinb Pongx raol Shangf Hox Xongx Zhenf Linx naf, dol nyuas khaid nyik yos jeuf yaos daof ghangb dol Xongx Zhenf Linx nyaob Web Xenf xenf uat zhenf xix wek yenx.

红三军团五师一部在叙永清水河击退川军堵截之后，由天堂坝翻越山岭进入威信县境。部队行进到旧城天蓬寨上河村半山腰时，天色已渐渐暗下来。战士们在赶路中，突然听到路边不远处有妇女呻吟和婴儿啼哭的声音，所有人都立即止住了脚步。有几位战士走上前察看，发现在山坡一侧的一座茅草棚内，一位苗族妇女刚生了孩子。她身上的单薄衣服已被汗水浸湿，身躯冷得蜷成一团，生命奄奄一息。孩子也冷得小脸发青。一位红军指挥员接到战士的报告后，立即亲自前往探看，并安排人熬粥烧水，通知卫生人员为这位母亲和她的孩子进行护理。指挥员还把自己的棉被取来，亲自为这个母亲和她的孩子盖上，并吩咐留下够妇女吃几天的粮食，才匆匆赶路向长官司、扎西方向开进。这个被救护的苗族产妇就是居住在威信天蓬寨上河村熊正林的母亲，那位刚出生的婴儿便是后来成长为威信政协委员的熊正林。

“Yenx Guef Chuangb” Bangb Ndouk Lax Zid Keud

“云贵川”帮助打下腊子口

Lax Zid Keud yaos zox ged duax Sif Cuangb ghouf deb mol drout Gangb Sux muax nghet hnyangd, khaod qeut zouk nchait hend. Ndeuf nat yaos ib lob gux hangd nded muax 10 ndout jait, aob pangb chaob dob yaos baob zhuat nzhes nzhaol, hod deut hangd yaos ib dol mid dlex, muax ndout khaod, khaod nghaif zhos muax nenl ngouf beb jous mik，rongt rod langx ndouk. Gox Minx Dangd dob draos dif 14 sib rod dreud ndeuf nat, nyaob Lax Zid Keud dleuf drongb lob houd qaox ndongt nbangx muax 2 lob yenx draos fangx taid.Draos lab dinf deuf jat dif 1 jenb dif 4 tuangx cix ros quab ndouk Lax Zid Keud. Dangb shik touk draos lab mol ret ndeuf dleuf drongb, jaod yenb njuab rod Lax Zid Keud dob zhit duat sob deus, jat let nyaob shout drongb laif sheud liux dangf, draos lab jeuf mol zhit dout dit. Drangs tlat aob beb ras dob ndouk zhit nghel, duas leuf ib cat draos lab. Tuangx zhangd Huangx Kaib Xangb tab zhenf wek Yangx Chenx Vuk shaib xuak khaod qeut, bof yenb njuab nyaob aob pangb nzhik drongb zhit nbangx nenb rod, nchait yaos yenb njuab sangd dak, dex drongb zhuat nzhes ndrenl uat nat, draos lab uat jangl dob njet zhit dout mol shout. Let nat buab zad shab jat ib cat dob draos njet zhuat mol drout shout nzhik drongb, duax bel shout ndouk duat yenb njuab dex diaob baok tab qeut duat sob deus jend, pef dreud jaod ndrangl ghangb shid ros ndouk duat. Dangb shik dex baob zhuat uat nat yuad uat jangl njet mol nid？Ib dol nyuas dob draos Hmongb nyaob Zunb Yif uat draos deuf hlaot lol taod ndangt ndrangt. Dol nyuas dob draos Hmongb nat dak, nil touk yout nyaob zhed njet zhuat mol muab chuax, dex zhuat rongt let nat njet nyaos dout mol. Zhouk ndox, nyuas dob draos suak dreud bleb zhuat, jangs ndongt, got zhuas lid lil njet mol, ndaot shout nzhik leuf, let zhaot hluat nghel lol, luf dol draos lab jaox zouk sheud liux dangf, duad jend zox hluat lid lil njet mol, suak hmaot njis mol drout ndeuf yenb njuab qeut draos. Ndox khaid nyik gangx, ib lob blangd sod mongt lab deus sheud lol, ndrangl ghangb shid ros ndouk duat, jaod draos lab shout nzhik drongb, lal baod sheud liux dangf suk let ndox lol nangs drout shout yenb njuab lob qeut draos, draos yenb njuab sangd zhit zos aob pangb drous ndouk, ib blas zeuf ncod dangl, draos lab ndeul ndas duat nghel dout lob dleuf drongb leuf. Yangx Chenx Vuk njot haik dak，kod sif hend, nil muab dol dob draos Hmongb nat lob nbet hnaod ghangb leuf, zhos njot dout duaf cix keuk nil dik dout lob nbet hot uat“Yenx Guef Chuangb”

腊子口是川北通向甘肃的重要通道，地势十分险要。这是一条长十多里的山谷，两边全是几乎垂直的悬崖峭壁，谷底是一条小河，好多地方，最窄处只有二三十米，易守难攻。驻守这里的国民党军第14师，在腊子口山口的木桥头，布置了两个营的兵力防守。红军决定由红一军团红四团强攻腊子口。但在红军接近山口时，驻守腊子口的敌军都不打枪，凭借地势往下扔手榴弹，红军就无法靠近。几次冲锋都无法奏效，牺牲了一些红军。团长黄开湘和政委杨成武观察地形，发现敌人在峡谷两边的顶上并没有布防，或许敌人觉得，这样几近垂直的悬崖，红军根本就不可能爬上去。于是决定派出一部分部队攀上悬崖迂回到山顶，从上面攻击敌人的碉堡和机枪阵地，配合下面的正面强攻。可这悬崖又怎样攀上去呢？一个在遵义参军的苗族小战士主动请战。他说自己从小在家攀崖采草药，这样的悬崖能攀上去。傍晚，小战士借助着石崖上的裂缝、树根、灌木等慢慢爬了上去，登顶后，再放下绳索，其他红军带足了手榴弹，借助着绳索慢慢爬了上去，借着夜色朝敌军阵地迂回。天刚亮，一个红色信号弹响起，下面发起强攻，山顶的红军也向敌人的阵地雨点般地猛扔手榴弹，敌军没料到会这样两面受敌，一下乱了阵脚，红军乘势攻下了山口。杨成武回忆，很遗憾，他把这位苗族小战士的名字忘了，只记得大家给他的绰号是“云贵川”。

Hnob nat, draos lab dous ged draos nded dob tlout leuf ndout xongt, beb gox juax lal yuad uat zos khaod nenx nyongs rongt cix. Dangb guas,Hmongb tab draos lab zox ged draos nded dex lol ndrual, beb yuad zhit dek hnaod ghangb.

今天，红军长征已经过去了很多年，我们国家即将实现全面小康生活。但是，苗族与红军长征的故事，我们不能忘记。

                              （熊玉有、王兴发根据有关资料编译）